NADMIAR EKRANÓW SZKODZI DZIECKU I RODZINIE
Badania wykazują, że urządzenia ekranowe udostępniamy coraz młodszym dzieciom.
- Ponad 40% rocznych i dwuletnich dzieci korzysta z tabletów lub smartfonów, a niemal co trzecie dziecko w tym wieku używa urządzeń mobilnych codziennie lub prawie codziennie.
- Aż 75% sześciolatków sprawnie posługuje się nowymi technologiami,
- podczas gdy tylko 9% umie dobrze zasznurować buty.
- Problematyczne korzystanie z internetu (PUI) występuje w różnym nasileniu u prawie 12% polskich nastolatków w wieku 12–17 lat.
Zbyt częste korzystanie z ekranów szkodzi zdrowiu:
- jest szkodliwe dla wzroku,
- obniża jakość snu,
- negatywnie wpływa na rozwój mózgu
- na rozwój mięśni dłoni.
- Problemy z koncentracją uwagi. Dzieci nie potrafią jeszcze kontrolować się w taki sposób jak dorośli. Korzystając zbyt często z urządzeń ekranowych dziecko nie uczy się samokontroli, nie umie też skupić się na innych treściach, które w mniejszym stopniu angażują jego zmysły. W związku z tym mogą się pojawiać trudności w koncentracji uwagi.
- Przyzwyczajenie do wysokiej stymulacji. Mózg przyzwyczaja się do atrakcyjnych, silnych bodźców. Uczy się, że może się angażować w bardzo szybką aktywność, która poprawia nastrój. Z tego wynikają późniejsze trudności z angażowaniem się we wszystko, co wymaga oczekiwania na nagrodę, włożenia pracy w to, aby uzyskać oczekiwany efekt. Wszystkie inne zajęcia poza korzystaniem z urządzenia ekranowego mogą się wydawać dziecku nudne i nie sprawiać mu satysfakcji.
- Rozregulowanie układu nagrody w mózgu. Urządzenia ekranowe dostarczają silnej stymulacji, a korzystanie z nich często wiąże się z odczuwaniem przyjemności. Dzieci, które zbyt często mają z nimi kontakt, przyzwyczajają się do tego stanu. Określone aktywności stają się dla nich ważną potrzebą regulującą nastrój oraz zbyt często stymulują układ nagrody w mózgu.
- Agresja, lęki. Ekrany stymulują układy zmysłów wzroku i słuchu, ale również wywołują emocje, za które odpowiada specjalna struktura w mózgu zwana ciałem migdałowatym. Ze względu na niedojrzałość układu nerwowego dzieci nie zawsze są w stanie opanować silne emocje, których doświadczają podczas korzystania z urządzeń ekranowych. Dziecko może reagować agresją i lękiem na niemożność skorzystania z urządzenia lub próbę odebrania urządzenia przez rodziców.
- Trudności w relacjach społecznych. Aby mógł prawidłowo wykształcić się system kompetencji społecznych, dziecko potrzebuje dobrych relacji z rówieśnikami, rodzicami i bliskimi osobami. Żadne urządzenie nie jest w stanie zastąpić tych kontaktów. Dzieci, które spędzają większość czasu przed ekranem, mogą mieć różne braki w zakresie kompetencji społecznych i przez to doświadczać różnych trudności w kontaktach z rówieśnikami.
- Słabszy rozwój umiejętności poznawczych. Bajki i gry skupiają uwagę, gdyż angażują podstawowe zmysły, natomiast odbiór treści pojawiających się na ekranie jest bierny. Nie aktywuje wyższych procesów poznawczych, które mogą rozwijać się słabiej niż u dzieci, które aktywnie angażują się w inne zadania.
Co jest potrzebne do prawidłowego rozwoju układu nerwowego
- Bardzo istotną rolę odgrywa rozwój ruchowy dziecka. Każdy jego etap ma przełożenie na rozwój mózgu, a ćwiczenia ruchowe rozwijają ważne połączenia pomiędzy komórkami nerwowymi. Utrwalają się tylko te połączenia, które są przydatne: pozwalają się poruszać, odkrywać świat i się z nim integrować. Dlatego ważne jest, aby dziecko miało możliwość swobodnej eksploracji otoczenia i nie było unieruchomione przed ekranem.
- Dziecko, które posadzimy przed ekranem, nie ma szans w pełni poznawać świata, a przez to jego doświadczenie staje się uboższe.
Rodzice powinni ustalić limity:
| zero ekranów |
| do jednej godziny |
| do 2 godzin dziennie |
| - do 4 godzin |
Urządzenia ekranowe używane świadomie i z umiarem mogą stanowić atrakcyjny element życia dzieci oraz życia rodzinnego.
Jednak nadmiar ekranów może mieć negatywny wpływ na rozwój i zdrowie dzieci oraz na relacje rodzinne.
Dlatego ważne, żebyśmy kontrolowali korzystanie z ekranów w domu. Pomogą w tym Domowe Zasady Ekranowe.
Wprowadźcie zasady korzystania z telefonów, tabletów
i komputerów. Dostosujcie je do wieku i potrzeb domowników.
Dlaczego korzystanie przez rodzica z telefonu przy dziecku ma negatywny wpływ na jego rozwój?
- Czas, który rodzic spędza z telefonem podczas opieki nad dzieckiem stoi w sprzeczności z uważnością, obserwacją, zdolnością do rozpoznawania stanów i potrzeb dziecka oraz sprawia, że reakcja ze strony rodzica najczęściej jest opóźniona, przeważnie wtedy, kiedy pobudzenie i dyskomfort, który przeżywa dziecko, jest już stosunkowo wysokie, co z kolei wpływa na to, że rodzicowi trudniej jest uspokoić dziecko niż gdyby zareagował wcześniej.
- Nadmiarowe korzystanie z ekranów przez rodziców obniża faktyczną ilość czasu, którą rodzic mógłby poświęcić dziecku. dorosłych, którzy im w tym towarzyszą, gotowi zareagować, kiedy dziecko tego potrzebuje.
Dlaczego warto ograniczać czas ekranowy przy dziecku?
- Wspólny czas to najprostszy, dostępny dla nas wszystkich sposób budowania bliskiej relacji z dzieckiem.
- Dzieci rodziców, którzy poświęcają im czas, czują, że są dla nich ważne.
- Rodzice, którzy w aktywny sposób spędzają wystarczająco dużo czasu ze swoimi dziećmi, mają możliwość kształtowania zdrowych nawyków i przekazywania dzieciom ważnych dla siebie wartości.
Jak ograniczać ekrany przy dziecku?
Zasady ekranowe!
- Bądź w kontakcie z dzieckiem!
Kiedy spędzasz czas z dzieckiem, staraj się być całkowicie obecny. Skup się na jego potrzebach i wspólnych aktywnościach. Staraj się nie myśleć o telefonie i nie zerkać na ekran. - Ograniczaj czas
Ograniczaj do minimum czas, kiedy korzystasz z telefonu przy dziecku. Zawsze rozważ, czy skorzystanie z telefonu jest konieczne i czy nie może poczekać. - Strefy bez ekranu
Ustal miejsca wolne od telefonu, takie jak miejsce spożywania posiłku, pokój dziecka, kącik do zabaw czy miejsce do czytania. - Sytuacje bez ekranów
Ustal sytuacje kluczowe dla relacji z dzieckiem i dla jego komfortu, podczas których nie korzystasz z telefonu, np. posiłki, zasypianie, wspólna zabawa, czytanie. - Wyłącz powiadomienia
Wyłączenie powiadomień sprawi, że ty i dziecko będzie mniej rozproszeni.
Jak rozpoznać, że nadużywam telefonu przy dziecku?
- Często ignorujesz prośby lub potrzeby dziecka z powodu skupiania się na telefonie.
- Zauważasz, że jakość waszych wspólnych interakcji spada a relacja z dzieckiem staje się mniej aktywna i angażująca.
- Czujesz, że korzystanie z telefonu zaburza czas spędzany razem z dzieckiem.
- Dziecko okazuje negatywne reakcje: złość, smutek, poczucie zaniedbania, gdy korzystasz z telefonu.
- Zauważasz, że często korzystanie z telefonu jest dla ciebie ważniejsze niż aktywności z dzieckiem.
- Masz trudności w utrzymaniu uwagi podczas wspólnego czasu, często się rozpraszasz lub odczuwasz trudności z koncentracją na dziecku.
- Nieświadomie spędzasz długie godziny na korzystaniu z telefonu, pomijając ważne momenty z dzieckiem.
- Odczuwasz trudność w znalezieniu równowagi między korzystaniem z telefonu a aktywnościami z dzieckiem.
- Dziecko interesuje się twoim telefonem i zabiega o możliwość korzystania z niego.
Jeśli dostrzegasz kilka poniższych sygnałów, może to wskazywać na potrzebę zredukowania czasu spędzanego przy telefonie i większej koncentracji na jakości interakcji z dzieckiem.
Świadomość problemu może pomóc w podjęciu odpowiednich kroków w kierunku bardziej zrównoważonego podejścia do korzystania z technologii w obecności dziecka.